Già ils Romauns haun prubabelmaing fat commerzi in möd modero: Els haun furnieu vers süd chaschöl, meil, tschaira d’aviöls e pels ed haun mno a chesa surtuot granezza e vin.
Que as so eir cha’ls Romauns as stramantaivan d’entrer illas vals muntagnardas dal nord. Per els rapreschantaivan las muntagnas cun lur sendas prievlusas, ils orcans terribels e la populaziun indigena ün muond plain spavent e sgrischuors.
Ils Ottons saxons e Hohenstaufen haun surlascho las singulas colliaziuns da trafic a las forzas localas.
Ils pass grischuns sun dvantos possess dals uvas-chs da Cuira. L’an 1227 ho l’uvas-ch Berthold fat construira Guardaval sper Madulain ün post da dazi. Prubabelmaing d’eira l’access a l’Engiadina no dal nord dvanto pü cuort cul schlargiamaint da la via sur l’Alvra. In conguel cul traget sur il Güglia d’eira l’Alvra cun que pü frequento e permettaiva d’inchascher dapü dazi. Il dret da dazi vaiva survgnieu ad imprast Conrad Planta.
Dal 1251 ho l’uvas-ch Volkhard adampcho quel. L’influenza la pü dürabla pel trafic da commerzi sur ils pass grischuns ho però gieu il grand muvimaint da las cruschedas vers la fin dal 11evel fin i’l 13evel tschientiner.
Pür cur cha la Viafier retica es riveda fin a La Punt l’an 1913 s'ho diminuida l’importanza dal Pass da l’Alvra per la vschinauncha scu center da trafic.
